การบูรณาการบทเรียนอิสลามจากสถานการณ์น้ำท่วม สู่การพัฒนาสมรรถนะการจัดการภัยพิบัติในศตวรรษที่ 21

อุสตาซอับดุชชะกูรฺ บินชาฟิอีย์ (อับดุลสุโก ดินอะ)

ด้วยพระนามของอัลลอฮฺผู้ทรงเมตตากรุณาปรานีเสมอ ขอความสันติและความจำเริญแด่ศาสนทูตมุฮัมมัด ผู้เจริญรอยตามท่านและสุขสวัสดีผู้อ่านทุกท่าน

บทนำ: จากวิกฤตสู่โอกาสในการปฏิรูปการศึกษา

     สถานการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติ โดยเฉพาะ “น้ำท่วม” ที่มีความรุนแรงและถี่ขึ้น ถือเป็นโจทย์สำคัญที่ท้าทายระบบการศึกษา การนำเอา Case Study สถานการณ์น้ำท่วม มาบูรณาการเข้ากับหลักการทางศาสนาอิสลาม ไม่เพียงแต่เป็นการให้ความรู้ด้านจริยธรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นการพัฒนา “สมรรถนะการจัดการภัยพิบัติ” ที่สอดคล้องกับการปฏิรูปการศึกษาและหลักสูตรที่เน้นทักษะในศตวรรษที่ 21 อย่างแท้จริง บทความนี้จะวิเคราะห์ว่าทำไมการบูรณาการนี้จึงจำเป็น และดำเนินการได้อย่างไร

ส่วนที่ 1: ทำไมจึงต้องบูรณาการบทเรียนอิสลามเข้ากับการจัดการภัยพิบัติ?

การนำหลักคำสอนอิสลามมาเป็นรากฐานในการเรียนรู้เรื่องภัยพิบัติมีเหตุผลสำคัญ 2 ประการ คือด้านจริยธรรมและด้านสมรรถนะ:

1. รากฐานทางจริยธรรมและสำนึกรับผิดชอบ (Why: Ethical Foundation)

      บทเรียนจากแนวคิด “ดุลยภาพแห่งจักรวาล” (อัล-มีซาน) และ “การเป็นตัวแทน” (อัล-อิสติคล๊าฟ/เคาะลีฟะฮ์) ตามที่ระบุในคัมภีร์อัลกุรอานและซุนนะฮ์ ให้เหตุผลทางศาสนาที่หนักแน่นต่อการจัดการสิ่งแวดล้อม:

• ความรับผิดชอบเชิงศาสนา: อิสลามถือว่ามนุษย์เป็นผู้ดูแล (เคาะลีฟะฮ์) บนโลก หน้าที่คือการปกป้องและรักษาสมดุลของธรรมชาติ (ภูเขา, ป่าไม้, แม่น้ำ) การละเลยหรือทำลายสิ่งแวดล้อม (เช่น การตัดไม้ทำลายป่าที่นำไปสู่น้ำท่วม) จึงถือเป็นการละเมิดบัญญัติทางศาสนา
• การเชื่อมโยงภัยพิบัติกับพฤติกรรมมนุษย์: ภัยพิบัติไม่ได้เป็นเพียงปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ แต่เป็นผลจากความไม่สมดุลที่มนุษย์สร้างขึ้น การเรียนรู้เรื่องน้ำท่วมจึงต้องเริ่มต้นด้วยการทบทวนพฤติกรรมของตนเองต่อทรัพยากรน้ำและการทำลายสิ่งแวดล้อม

2. ความสอดคล้องกับสมรรถนะหลักศตวรรษที่ 21 (Why: 21st Century Competencies)

การบูรณาการนี้ช่วยพัฒนาทักษะที่หลักสูตรต้องการ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง:

• ทักษะการคิดเชิงระบบ (System Thinking): การเข้าใจว่าการตัดไม้ในป่า (องค์ประกอบหนึ่ง) ส่งผลให้น้ำท่วมในเมือง (องค์ประกอบอื่น) สะท้อนถึงการทำงานร่วมกันของระบบนิเวศ (ภูเขา–ป่าไม้–แม่น้ำ) ตามหลักการ “บูรณาการทางนิเวศวิทยา”
• ทักษะการแก้ปัญหาที่ซับซ้อน (Complex Problem Solving): การจัดการภัยพิบัติเป็นปัญหาที่เกี่ยวข้องกับสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม ซึ่งต้องอาศัยการบูรณาการความรู้หลากหลายแขนง
• พลเมืองที่มีความรับผิดชอบ (Responsible Citizenship): ปลูกฝังให้ผู้เรียนตระหนักว่าการอนุรักษ์น้ำ (ไม่ใช้สิ้นเปลืองตามคำสอนของนบี) และการปลูกต้นไม้เป็นส่วนหนึ่งของการทำความดี (เศาะดะเกาะฮ์) ที่ส่งผลต่อความอยู่รอดของชุมชน

ส่วนที่ 2: จะดำเนินการบูรณาการบทเรียนน้ำท่วมได้อย่างไร? (How: Implementation Strategy)

การบูรณาการสามารถทำได้ผ่านหลักสูตรและกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางและปฏิบัติจริง:

สรุป: การศึกษาเพื่อความยั่งยืนด้วยหลักศรัทธา

      การนำบทเรียนน้ำท่วมมาบูรณาการกับหลักคำสอนอิสลาม จึงเป็นมากกว่าการสอนศาสนา แต่เป็นการพัฒนาหลักสูตร “สมรรถนะเพื่อความยั่งยืน” ที่ตอบโจทย์ศตวรรษที่ 21 ผู้เรียนไม่เพียงแต่ได้รับความรู้ทางวิทยาศาสตร์และทักษะการจัดการภัยพิบัติเท่านั้น แต่ยังได้รับแรงผลักดันทางจริยธรรมที่ฝังลึกว่า การรักษาสิ่งแวดล้อมคือพันธกิจที่ได้รับมอบหมายจากพระผู้เป็นเจ้า เพื่อให้เกิดความผาสุกในโลกนี้และผลตอบแทนในโลกหน้า

 616 total views,  616 views today