บทวิเคราะห์: 4 โจทย์ท้าทาย ศอ.บต. สู่การพัฒนาที่ยั่งยืนในพื้นที่ชายแดนใต้ ปี 2569

อุสตาซอับดุชชะกูรฺ บินชาฟิอีย์ (อับดุลสุโก ดินอะ)

ด้วยพระนามของอัลลอฮฺผู้ทรงเมตตากรุณาปรานีเสมอ ขอความสันติและความจำเริญแด่ศาสนทูตมุฮัมมัด ผู้เจริญรอยตามท่านและสุขสวัสดีผู้อ่านทุกท่าน

     การประชุมของศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2568 เพื่อชี้แจงแผนงานบูรณาการ ปี 2569 ถือเป็นหมุดหมายสำคัญที่สะท้อนถึงความพยายามในการเปลี่ยนผ่านจากการแก้ไขปัญหามิติด้านความมั่นคงไปสู่การขับเคลื่อนการพัฒนาที่ครอบคลุมและยั่งยืนยิ่งขึ้น แม้แผนงานจะมีความชัดเจนใน 4 เป้าหมายหลัก แต่การนำไปปฏิบัติจริงยังคงมี 4 โจทย์ท้าทาย ที่ ศอ.บต. และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเผชิญและรับมือ

1. โจทย์ท้าทายด้าน “การบูรณาการในเชิงพื้นที่”
แผนงานปี 2569 เน้นย้ำการประสานความร่วมมือระหว่างหน่วยงานด้านความมั่นคง (เช่น กอ.รมน.) และหน่วยงานฟังก์ชัน (กระทรวง/กรม) เพื่อมุ่งเน้นการทำงานใน “พื้นที่สีเขียว” และได้กำหนด อำเภอนำร่องจังหวัดละ 1 อำเภอ (สงขลา ปัตตานี ยะลา นราธิวาส)

     ความท้าทาย: แม้จะมีอำเภอนำร่อง แต่ความสำเร็จจะขึ้นอยู่กับความสามารถในการหลอมรวมงบประมาณและภารกิจของหน่วยงานที่หลากหลายเข้าด้วยกันอย่างแท้จริง ไม่ใช่เพียงแค่การนำโครงการต่าง ๆ ไปรวมกัน (Aggregation) แต่ต้องเป็นการทำงานร่วมกันเพื่อเป้าหมายเดียว (Integration) โดยเฉพาะการสร้างความไว้ใจและถ่ายโอนภารกิจการพัฒนาไปยังกลไกของท้องถิ่นและภาคประชาสังคมเมื่อพื้นที่มีความมั่นคงแล้ว

2. โจทย์ท้าทายด้าน “การศึกษาและภูมิคุ้มกันทางความคิด”
เป้าหมายสำคัญคือการส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนได้รับการศึกษาอย่างทั่วถึง และที่สำคัญคือ “มีภูมิคุ้มกันทางความคิด”

     ความท้าทาย: การสร้างภูมิคุ้มกันทางความคิดในบริบทพหุวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ที่ซับซ้อนของพื้นที่ชายแดนใต้ ไม่ใช่เรื่องง่าย โครงการจะต้องมุ่งเน้นการพัฒนาหลักสูตรและกิจกรรมที่ส่งเสริมการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น การยอมรับความแตกต่าง และทักษะการคิดวิเคราะห์ เพื่อลดช่องว่างทางอุดมการณ์และความเข้าใจที่อาจนำไปสู่ความขัดแย้ง

3. โจทย์ท้าทายด้าน “การลดความเหลื่อมล้ำและพัฒนาคุณภาพชีวิต”
โครงการพัฒนาตามศักยภาพพื้นที่มีเป้าหมายที่ชัดเจนคือการยกระดับ “ครัวเรือนยากจนเป้าหมาย”

     ความท้าทาย: การเข้าถึงครัวเรือนยากจนอย่างแม่นยำและการจัดทำโครงการที่ “ตรงกับศักยภาพและบริบทของพื้นที่จริง” เป็นสิ่งสำคัญ โครงการพัฒนาอาชีพหรือเศรษฐกิจฐานรากต้องไม่เป็นเพียงโครงการที่จบในรอบปีงบประมาณ แต่ต้องสร้างกลไกการตลาด การแปรรูป และการเข้าถึงแหล่งทุนที่ยั่งยืน เพื่อให้ครัวเรือนพ้นจากวงจรความยากจนได้จริง และเป็นการสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจควบคู่กับการเสริมสร้างความมั่นคง

4. โจทย์ท้าทายด้าน “การสร้างความเข้าใจในเวทีระหว่างประเทศ”
เป้าหมายที่ 4 คือการเสริมสร้างการสนับสนุนจาก “ภาคประชาชนในประเทศ และตัวแสดงเวทีระหว่างประเทศ”

     ความท้าทาย: การสื่อสารความคืบหน้าเชิงบวกของพื้นที่ชายแดนใต้ไปยังประชาคมโลกและเวทีระหว่างประเทศต้องอาศัยกลยุทธ์การสื่อสารที่โปร่งใสและสม่ำเสมอ โดยเฉพาะการนำเสนอความสำเร็จในมิติของ “สังคมพหุวัฒนธรรม” และ “การพัฒนาสิทธิมนุษยชน” เพื่อสร้างความเชื่อมั่นและลดแรงกดดันจากภายนอกต่อประเด็นที่อ่อนไหว

บทสรุป
     แผนบูรณาการปี 2569 ของ ศอ.บต. เป็นสัญญาณที่ดีของการเดินหน้าตามยุทธศาสตร์ที่เน้นการพัฒนาเป็นแกนหลัก การผนึกกำลังกับ กอ.รมน. และการกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจนใน 4 ด้าน เป็นรากฐานที่มั่นคง อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จที่แท้จริงจะวัดกันที่ความสามารถในการบริหารจัดการ “โจทย์ท้าทายทั้ง 4 ข้อ” ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งต้องอาศัยความมุ่งมั่น ความยืดหยุ่น และที่สำคัญที่สุดคือ “ความร่วมมือ” จากทุกภาคส่วนอย่างต่อเนื่องเพื่อบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนและสร้างสันติสุขในพื้นที่ชายแดนใต้